Servo Motor Sarımı Nasıl Yapılır?

Servo Motor Sarımı Nedir?

Servo motor sarımı, motorun içinde yer alan sargıların, yani bobinlerin, belirli teknik özelliklere uygun şekilde yeniden tel ile sarılması işlemidir. Bu sargılar genellikle stator kısmında bulunur ve motorun manyetik alan oluşturarak dönmesini sağlar. Sarım işlemi, motorun verimli çalışmasını sağlayan en kritik adımlardan biridir ve özellikle yüksek hassasiyetli uygulamalarda motorun performansını doğrudan etkiler.

Zaman içinde yıpranan ya da yanlış kullanım sonucu zarar gören sargılar, motorun işlevini yitirip arıza vermesine yol açabilir. Bu noktada sarım işlemi devreye girer ve motorun yeniden çalışır duruma gelmesini sağlar. Ayrıca özel tasarım gereksinimleri olan projelerde motorun karakteristik özelliklerini değiştirmek için de sarım işlemi tercih edilebilir.

Servo Motor Neden Sarılır?

Servo motorlar, hassas kontrol gerektiren otomasyon sistemlerinde sık kullanılır ve bu sebeple aşırı yüklenmeye ya da çevresel etkilere maruz kalabilir. Bu durum zamanla motor sargılarında yanma, izolasyon bozulması veya kısa devre gibi arızalara yol açar. Böyle bir arızada tüm motoru değiştirmek maliyetli olabileceğinden, sadece sargıların yenilenmesi, ekonomik ve teknik açıdan daha mantıklı bir çözümdür.

Ayrıca bazı durumlarda mevcut servo motorun teknik özellikleri yetersiz kalabilir. Örneğin daha yüksek tork veya farklı voltajla çalışması istenebilir. Bu gibi ihtiyaçlar doğrultusunda motor sarımı, istenilen performans değerlerine göre yeniden yapılabilir. Böylece mevcut motor, yeni uygulamaya uygun hale getirilmiş olur.

Servo Motor Sarımı Ne Kadar Sürer?

Servo motor sarım süresi, motorun fiziksel büyüklüğüne, güç kapasitesine ve kullanılan sarım tekniğine göre değişiklik gösterir. Küçük boyutlu ve düşük güçlü bir servo motorun sarımı genellikle birkaç saat içinde tamamlanabilir. Ancak büyük, endüstriyel tip servo motorlarda bu süre bir ya da birkaç iş gününe kadar uzayabilir.

Süreyi etkileyen bir diğer faktör ise ön hazırlık aşamalarıdır. Eski sargıların sökülmesi, çekirdek temizliği, uygun telin seçilmesi ve izolasyon malzemelerinin hazırlanması süreci uzatabilir. Ek olarak, test ve kurutma işlemleri de hesaba katıldığında, tüm sarım işlemi birkaç gün sürebilir. Bu nedenle motorun sarım süresi konusunda net bilgi verilebilmesi için motorun tipi ve hasar durumu analiz edilmelidir.

Servo Motor Nasıl Sarılır?

Servo motor sarımı, motorun iç yapısında yer alan sargıların belirli teknik özelliklere göre yeniden oluşturulması işlemidir. Bu işlem, özellikle motorun zamanla performans kaybına uğraması, yanması ya da özel bir sistem ihtiyacına göre yeniden yapılandırılması gerektiğinde uygulanır. Sarım işlemi, motorun tork, hız ve kontrol hassasiyetini doğrudan etkilediği için yüksek dikkat ve teknik bilgi gerektirir. Her servo motorun yapısı farklı olabileceğinden, sarım süreci öncesinde motorun çalışma verileri ve sargı karakteristikleri dikkatlice analiz edilmelidir.

Bir servo motoru doğru şekilde sarmak için, motor sökülerek stator kısmı açığa çıkarılır. Eski sargılar temizlenir, uygun çapta ve yalıtım sınıfında tel seçilir, ardından yeni sargılar dikkatle sarılır. Sarım tamamlandıktan sonra izolasyon malzemeleri yerleştirilir, vernikleme ve kurutma işlemleri uygulanır. Son olarak motor, testlerden geçirilip montajlanarak çalışmaya hazır hale getirilir. Bu süreç, hem motorun yeniden çalışır duruma gelmesini sağlar hem de sistemde uzun ömürlü ve verimli bir performans elde edilmesine katkıda bulunur.

Servo Motorun Sökülmesi

Servo motorun sarım işlemine başlanmadan önce ilk ve en önemli adım motorun dikkatli bir şekilde sökülmesidir. Bu işlem, motorun iç yapısına zarar vermeden yapılmalıdır. Dış gövde bağlantı cıvataları sökülür, ardından motorun kapakları kontrollü şekilde çıkarılır. Rotor ve stator ayrılırken, iç bileşenlere zarar vermemek için özel aparatlar ve el aletleri kullanılmalıdır. Özellikle manyetik rotor kısmı sökülürken, dikkatli olunmazsa yataklara ya da sargı yuvalarına hasar verilebilir.

Eski sargılar genellikle yanmış, kararmış veya yalıtımı bozulmuş halde olur. Bunların tamamen temizlenmesi gerekir. Yanmış tel, reçine kalıntıları ve izolasyon kağıtları motor gövdesinden çıkarılır. Bu temizlik işlemi sırasında metal fırçalar ya da özel kazıyıcılar kullanılabilir. Statordaki yuvalar, yeni sarım için pürüzsüz ve temiz hale getirilmelidir. Bu aşamada yapılan titiz çalışma, sarım kalitesini doğrudan etkiler.

Tel Seçimi ve Hazırlık

Servo motor sarımı için kullanılacak telin seçimi, motorun teknik verilerine göre dikkatle yapılmalıdır. Kullanılan tel genellikle emaye kaplı bakır tel olur. Bu telin çapı, motorun gücüne, gerilim değerine ve istenen sarım direncine uygun şekilde belirlenir. Yüksek sıcaklıkta çalışacak motorlarda H sınıfı ya da daha yüksek ısı dayanımlı teller tercih edilmelidir. Aynı zamanda telin mekanik dayanıklılığı da uzun ömürlü performans açısından önemlidir.

Sarıma başlamadan önce tel makaraya düzgün şekilde yerleştirilmeli ve tel uçları hazırlanmalıdır. Gerekirse telin ucundaki emaye kazınarak lehimlenmeye hazır hale getirilir. Sarım yönü, tur sayısı, faz yapısı gibi tüm teknik detaylar önceden planlanmalıdır. Orijinal motor sargılarına uygunluk için eski sargılar sökülmeden önce not alınmalı veya şematik çizimler çıkarılmalıdır. Böylece sarım işlemi esnasında hata riski minimuma indirilir.

Servo Sarım İşlemi

Sarım işlemi, servo motorun hassasiyetini ve performansını doğrudan etkileyen kritik bir adımdır. Tel, stator üzerindeki yuvalara dikkatlice yerleştirilir. Bu işlem el ile yapılabileceği gibi, otomatik veya yarı otomatik sarım makineleri de kullanılabilir. Telin yuvalara düzgün, sıkı ve gergin şekilde oturması sağlanmalıdır. Sarım esnasında telin yüzeyindeki emaye kaplamanın zarar görmemesi, izolasyonun korunması açısından son derece önemlidir.

Her faz için planlanan tur sayısı eksiksiz ve simetrik şekilde tamamlanmalıdır. Sarım sırasında faz uçları dikkatle işaretlenmeli ve fazlar arasında karışıklık olmaması için renkli işaretleme bantları kullanılabilir. Sarımın tamamlanmasının ardından tüm bobinler gözle kontrol edilmeli, gevşeklik veya çıkıntı olup olmadığı denetlenmelidir. Bu işlem sonunda ortaya çıkan düzgün sarım, motorun dengeli çalışmasını ve uzun ömürlü olmasını sağlar.

İzolasyon ve Bağlantılar

Sargılar tamamlandıktan sonra izolasyon aşamasına geçilir. Bu adım, motorun güvenli çalışması açısından büyük önem taşır. Her sargı katı arasına ve stator yuvası ile tel arasına uygun izolasyon kağıtları yerleştirilir. İzolasyon malzemeleri motorun çalıştığı ortama uygun olarak seçilmeli; nem, ısı ve titreşime dayanıklı olmalıdır. Aksi takdirde motor çalışırken kısa devre ya da kaçaklar meydana gelebilir.

İzolasyon sonrası sargı uçları birleştirilir ve çıkış uçları hazırlanır. Bu uçlar lehimle sabitlenebilir ya da motor yapısına göre klemens bloklarına bağlanabilir. Bağlantı yapılmadan önce telin uç kısmındaki emaye tabaka mutlaka temizlenmeli, temiz bir yüzey elde edilmelidir. Tüm bağlantılar tamamlandıktan sonra faz uçları ayrı ayrı kontrol edilmeli, ölçüm cihazları ile kısa devre ya da kopukluk testi yapılmalıdır.

Vernikleme ve Kurutma

Sargı ve bağlantılar tamamlandıktan sonra vernikleme aşamasına geçilir. Vernikleme işlemi, sargıların hem elektriksel izolasyonunu güçlendirmek hem de mekanik olarak sabitlemek amacıyla yapılır. Uygulanan vernik, motorun çalışırken karşılaşabileceği nem, toz ve titreşim gibi dış etkenlerden korunmasına yardımcı olur. Kullanılan vernik türü, motorun çalışma ortamına ve sıcaklık aralığına göre özel olarak seçilmelidir.

Vernikleme işleminden sonra motor, fırında belirli bir süre ve sıcaklıkta kurutulur. Kurutma işlemi sayesinde vernik sertleşir ve sargılar etrafında homojen bir yalıtım katmanı oluşur. Bu adım atlanırsa, vernik zamanla akabilir ya da yalıtım görevini yerine getiremez hale gelebilir. Kurutma tamamlandıktan sonra motor artık testlere hazır hale gelir ve son kontroller için birleştirme işlemine geçilir.

Test ve Montaj

Sarım işlemi tamamlanmış bir servo motorun çalıştırılmadan önce çeşitli testlerden geçirilmesi şarttır. İlk olarak, her fazın direnç değerleri ohmmetre ile ölçülür. Bu ölçüm sayesinde sargılar arasında dengesizlik olup olmadığı anlaşılır. Ardından megger testi ile yalıtım direnci ölçülür. Bu test, sargıların gövdeye karşı izolasyon seviyesini gösterir ve olası kısa devre risklerini ortaya çıkarır.

Tüm testler olumlu sonuçlandıysa motorun montajı gerçekleştirilir. Rotor ve stator dikkatlice yeniden birleştirilir, rulmanlar kontrol edilir ve kapaklar kapatılır. Gerekirse yataklara yeni yağ eklenir. Montaj sonrası motor, boşta çalıştırılarak titreşim, ses ve ısı kontrolü yapılır. Sorunsuz çalışan bir motor artık kullanım için hazırdır ve uygulamaya göre yerine monte edilebilir.

Servo motor sarımı, bilgi ve deneyim gerektiren teknik bir işlemdir. Ancak her ne kadar mevcut bir servo motor yeniden sarılabilse de, verimlilik, hassasiyet ve uzun ömür açısından yeni bir servo motor kullanmak çoğu zaman daha mantıklı bir çözümdür. Yeniden sarım, geçici çözümler için işe yarayabilir fakat özellikle endüstriyel uygulamalarda maksimum performans bekleniyorsa yeni bir servo motor tercih etmek kritik öneme sahiptir.

Günümüzde teknolojik olarak gelişmiş, enerji tasarruflu ve daha az bakım gerektiren servo motorlar, üretim süreçlerini optimize etmek isteyen firmaların vazgeçilmez tercihi haline gelmiştir. Eğer siz de makine parkurunuzu yenilemek, daha kararlı ve güçlü bir hareket kontrol sistemi kurmak istiyorsanız, şimdi yeni nesil bir servo motorla tanışmanın tam zamanı.